12 Obscure Romeinse en Byzantijnse keizers die je zou moeten kennen

Er zijn meer dan 200 bekende keizers van het Romeinse en Byzantijnse Rijk, waaronder enkele bekende historische figuren. Deze keizers variëren van de geliefde Constantijn de Grote tot de meer beruchte Nero. Sommige keizers worden echter vaak vergeten, ondanks hun belangrijke acties. Dit artikel probeert enkele van de obscure figuren onder de aandacht te brengen door 12 Romeinse en Byzantijnse keizers te benadrukken die dankzij hun prestaties meer aandacht verdienen in de geschiedenisboeken.

Hier is de lijst van 12 obscure Romeinse en Byzantijnse keizers die meer aandacht verdienen in de geschiedenisboeken:

1. Theodosius de Grote: maakte van het christendom de religie van Rome

Hoewel Constantijn de Grote de keizer is die het meest geassocieerd wordt met het christelijk maken van het Romeinse Rijk, zorgde hij er alleen voor dat de religie wettelijk beschermd werd tegen vervolging. De keizer die Rome christelijk maakte was Theodosius de Grote. In 380 na Christus namen Theodosius en zijn oosterse tegenhanger Gratianus het Edict van Thessalonica aan dat het christendom tot de enige legale religie in het rijk maakte.

Theodosius is beroemd na de voltooiing van de kerstening van het Rijk, aangezien hij de laatste Romeinse keizer was die over beide helften van het Romeinse Rijk regeerde. Theodosius kreeg echter de controle over het hele rijk door een burgeroorlog die de westelijke helft van het rijk kwetsbaarder maakte voor de Barbaarse invasie.

2. Phocas: De slechtste Byzantijnse keizer

Over het algemeen beschouwd als de slechtste keizer die ooit over beide helften van het Romeinse Rijk heeft geregeerd. Phocas was een Byzantijnse generaal die aan de macht kwam door een militaire muiterij. Zijn schande kwam voort uit zijn wreedheid toen hij opdracht gaf tot de executie van zijn voorganger en de familie van zijn voorganger. Vervolgens gaf hij opdracht tot de verminking van verschillende leden van de Constantinopliaanse politieke elite waar hij een hekel aan had.

Door de heerschappij van Phocas werden de Byzantijnen ook geconfronteerd met verschillende wrede invasies. Eén invasie kwam van de Perzen, die dat deden onder het voorwendsel dat Phocas een keizer afzette die zij positief bekeken. Hij kreeg ook te maken met invallen van de Avaren en Slaven. Ten slotte eindigde het bewind van Prochas als gevolg van een militaire opstand die een einde wilde maken aan zijn wanbestuur.

3. Julian Nepos: De laatste keizer in het Westen

Hoewel veel mensen Romulus Augustus zien als de laatste Romeinse keizer in het Westen, was hij niet de laatste man die zichzelf keizer van het West-Romeinse Rijk noemde. Die man zou zijn voorganger en opvolger zijn, Julian Nepos.

Julian Nepos was de gouverneur van Dalmatië die, met toestemming van de oostelijke keizer, de titel van westerse keizer overnam van een usurpator genaamd Glycerius. Een jaar later zette een ambitieuze Germaanse militaire officier genaamd Odoacer Julian echter af en plaatste Romulus Augustus op de troon als zijn marionet.

Odoacer heeft Julian Nepos verbannen naar Dalmatië. Daar begon Julian plannen te smeden om Rome en de troon te heroveren, zelfs nadat Odoacer het West-Romeinse Rijk had ontbonden. Hij werd echter vermoord voordat hij een poging kon wagen om Italië binnen te vallen.

4. Justinianus de Tweede: De tweemaal gekroonde keizer

Een keizer die slaagde waar Julian Nepos faalde, was Justinianus de Tweede. Justinianus erfde het Byzantijnse keizerschap van zijn vader Constantine de Vierde. Justinianus' land- en belastingbeleid leidde al snel tot een opstand waarbij hij zich van hem afzette, zijn neus verminkte en hem naar de Krim verbannen werd.

Nadat hij was ontsnapt aan wraakzuchtige schoonfamilie op de Krim, sloot Justinianus een bondgenootschap met de Bulgaren. Met hun hulp veroverde Justinianus Constantinopel en heroverde hij zijn troon. Hij verraadde echter al snel de Bulgaren en probeerde het land terug te winnen dat hij hun had beloofd in ruil voor hun hulp. Na dat conflict zou zijn hardheid als heerser leiden tot een nieuwe opstand. Deze opstand besloot dat ze Justinianus moesten executeren in plaats van hem opnieuw te verbannen.

5. Valeriaan: de enige keizer die tijdens de strijd werd gevangengenomen

Een andere keizer die door historici minder gunstig werd beoordeeld, was Valeriaan tijdens de crisis van de derde eeuw. In tegenstelling tot de meeste keizers uit deze tijd was Valeriaan geen laaggeboren militaire officier, maar eerder uit een gevestigde senaatsfamilie. Hij werd keizer dankzij het neerslaan van een opstand waarbij de vorige keizer, Trebonianus Gallus, werd gedood.

Ondanks dat hij door een militaire overwinning aan de macht kwam, zou een nederlaag zijn nalatenschap meer vormgeven. Tijdens een militaire campagne om verloren Romeins grondgebied terug te winnen op de Sassaniden, namen de Sassaniden Valeriaan gevangen in de strijd. Zijn gevangenneming zou er dan toe leiden dat het Rijk in een burgeroorlog verviel.

6. Andronikos II Palaiologos: de langst regerende keizer

Eén blik op de gemiddelde regeerperiode van een Romeinse keizer onthult dat ze meestal niet lang duurden, en dat velen van hen hun derde decennium niet hebben gehaald. Een opmerkelijke uitzondering op deze regel zou Andronikos II zijn, die 45 jaar lang over het Byzantijnse Rijk regeerde.

Ondanks dat hij de langst regerende keizer was van zowel het Romeinse als het Byzantijnse rijk, was zijn regering niet welvarend. Tijdens zijn bewind verloor het Byzantijnse Rijk veel grondgebied aan zowel de Ottomaanse Turken als de Bulgaren. Later zou de kleinzoon van Andronkios in een burgeroorlog hem omverwerpen als reactie op de verloochening van Andronikos.

7. Phillip the Arab: de eerste keizer die het christendom tolereerde

Moderne historici beschouwen Constantijn de Grote als de eerste christelijke keizer van het Romeinse Rijk. Sommige christelijke bronnen beweren echter dat deze titel toebehoorde aan Phillip de Arabier. In kerkgeschiedenissen uit de 4e en 5e eeuw wordt Phillip de Arabier als christen afgebeeld. Omdat dit enkele van de weinige bronnen waren om over hem te praten, beschouwden historici deze bewering tot de 19e eeuw als een feit.

De ontdekking van meer seculiere bronnen had ertoe geleid dat moderne historici aan deze beweringen twijfelden. De meeste historici beschouwen deze beweringen nu meer als kerkhistorici die proberen het Romeinse Rijk af te schilderen als een meer christelijk verleden. Historici begrijpen nu dat Filips de Arabier mogelijk de eerste Romeinse keizer was die sympathie toonde voor de religie omdat hij uit een meer gekerstend deel van het rijk kwam.

8. Heraclius: De keizer met de ergste pyrrusoverwinning

Toen Heraclius in 610 keizer werd, erfde hij een verwoest rijk. Na aan de macht te zijn gekomen door Phocas omver te werpen, erfde Heraclius ook zijn conflict met het Sassanidische rijk. Terwijl de oorlog aanvankelijk in het voordeel van de Perzen werd voortgezet, wist Heraclius de Perzische indringers terug te draaien, maar tegen een pyrrusprijs.

De pyrrusoverwinning van Heraclius heeft het Byzantijnse leger zwaar uitgeput. Dit uitgeputte leger maakte het Byzantijnse rijk kwetsbaar voor het opkomende Rashidun-kalifaat in Arabië. Door zowel de uitputting van het leger als door de onderschatting van de indringers van de Arabieren, zou het Byzantijnse Rijk de controle over de Levant en Egypte permanent verliezen aan de Arabische overheersing.

9. Nerva: De keizer die verantwoordelijk is voor de Pax Romana

Hoewel de Pax Romana het meest geassocieerd wordt met het keizerschap van Trajanus, was de ware architect zijn kortstondige voorganger Nerva. Nerva, een bejaarde en kinderloze senator, werd keizer als reactie op de moord op Domitianus. De Senaat kiest Nerva snel als keizer om de politieke chaos na de moord op Nero, dertig jaar eerder, te vermijden.

Hoewel Nerva slechts twee jaar regeerde, had zijn regering een cruciale invloed op de ontwikkeling van het rijk. Die impact was het gevolg van zijn beslissing om de geliefde militaire officier Trajanus als zijn opvolger te kiezen. Die beslissing maakte het een gewoonte dat de keizer zijn erfgenaam koos op basis van verdienste in plaats van bloedbanden voor de volgende eeuw en leidde tot de Pax Romana.

10. Irene: De enige Romeinse keizerin

Ondanks het Romeinse Rijk en zijn opvolgerstaat, duurde het Byzantijnse Rijk meer dan duizend jaar, er zijn maar heel weinig regerende keizerinnen. Meestal dienden ze de mede-keizerin van hun echtgenote of regenten van hun zonen. Een keizerin die uitsluitend in haar eentje regeerde, was Irene van Athene.

Irene was de echtgenote van Leo IV, die plotseling overleed aan tuberculose. Omdat de zoon van Leo en Irene, Constantijn VI, nog maar negen jaar oud was, mocht Irene als zijn regent regeren. Zeventien jaar later zou Irene opdracht geven om Constantijn VI te verblinden en te verwijderen vanwege Irene's bewering dat Constantijn VI de ketterij van de Beeldenstorm omarmde.

Haar gewelddadige troonsbestijging en geslacht maakten haar weinig bondgenoten. De paus zou Karel de Grote tot keizer van het Heilige Roomse Rijk kronen als reactie op de usurpatie van Irene. Binnen het Byzantijnse Rijk was ze zo impopulair dat de Byzantijnse adel haar vijf jaar later ten val bracht. Achteraf gezien wordt haar reputatie echter beter bekeken dankzij haar rol in het beëindigen van de iconoclastketterij.

11. Didius Julianus: De man die het rijk kocht

Een andere keizer wiens manier van hun opvolging hun regering ontsierde, was Didius Julianus. Didius Julianus werd keizer dankzij de aankoop van de Praetoriaanse Garde, die besloot er een veiling voor te houden na de moord op Pertinax.

Julianus die de titel van keizer kocht van de mannen die verantwoordelijk waren voor de dood van een zeer populaire keizer, maakte hem erg impopulair onder de Romeinse bevolking. De bevolking verachtte Julianus genoeg dat drie generaals besloten dat ze in opstand moesten komen om hem af te zetten. Eén generaal genaamd Septimus Servus zou hierin slagen.

12. Leo VI: De keizer met een verwarrende afkomst

Hoewel historici Leo Vi opmerkelijk vinden vanwege zijn wetenschappelijke bezigheden, staat hij ook bekend om zijn verwarrende afkomst. Omdat Leo ofwel de zoon was van keizer Michael III ofwel Basil I. De verwarring over Leo's vader was het gevolg van één cruciaal feit. Dat gezicht is dat Leo's moeder rond dezelfde tijd zowel de minnares van Michael III als de vrouw van Basil I was.

Het liefdesleven van Leo VI was net zo complex als zijn afkomst. Gedurende zijn leven trouwde hij vier verschillende keren in de hoop een wettige mannelijke erfgenaam te krijgen. Deze pogingen mislukten en hij moest zijn buitenechtelijke zoon Constantijn VII tot zijn erfgenaam maken.

Deze twaalf keizers en keizerin laten zien dat het feit dat een historische figuur niet goed bekend is, niet betekent dat ze vergeetbaar zijn. Het is gewoon dat ze om verschillende complexe redenen worden vergeten of overschaduwd.

Hopelijk zal het leren over deze twaalf keizers je inspireren om meer te lezen over de Romeinse geschiedenis en misschien zelfs nog twaalf keizers te vinden die het waard zijn om in de schijnwerpers te zetten.