Sociale media en de effecten ervan op de mensheid

Ik voel me genoodzaakt te mijmeren over de negatieve effecten van het digitale fenomeen dat ons al bijna vijftien jaar volgt: sociale media. Facebook, Instagram, Snapchat; allemaal technologische grootmachten die de manier waarop we communiceren, denken, voelen en zelfs bewegen voorgoed hebben veranderd.

Het belangrijkste argument voor sociale media is connectiviteit. Mensen met wie we in de loop der jaren het contact zijn kwijtgeraakt of die relaties willen onderhouden door middel van afstand. Nog nooit was het zo eenvoudig om met één druk op de knop te communiceren met dierbaren of zakenpartners, over de hele wereld zonder dat je een papieren spoor van slakkenpost nodig had.

Over het algemeen is dit een goede zaak: voor mensen die om wat voor reden dan ook geïsoleerd of ver weg zijn, kan ik me voorstellen dat sociale media een godsgeschenk en een grote troost zijn voor mensen die ze op de juiste manier gebruiken voor het oorspronkelijk beoogde doel. Maar de oprichters en makers hebben die behoefte aan commerciële en reclamewinst gecorrumpeerd.

Het is geen geheim dat sociale media zo diep geworteld zijn geraakt in onze samenleving dat we termen als 'datamining' hebben gehoord en vaag weten wat het betekent, maar dat we ermee doorgaan omdat we er zo afhankelijk van zijn en er letterlijk aan verslaafd zijn. Ik zeg „letterlijk” omdat met name Facebook algoritmes heeft die detecteren waar je naar zoekt, waar je het langst naar kijkt en waarin je de meeste interesse toont. Het richt zich op onderwerpen waarvan je weet dat je ze leuk vindt en plaatst ze op de voorgrond van je mediafeed.

Ook niet alleen via Facebook. Ik garandeer je dat als je Facebook op je telefoon gebruikt, het zeker je Google-zoekgeschiedenis en nu zelfs je 'privé' Whatsapp-gesprekken verzamelt om trefwoorden in je chat op te halen om te bepalen hoe je kunt adverteren. Het gebruikt, net als Amazon, de microfoon van je telefoon om naar je gesprekken te luisteren en trefwoorden op te halen om te adverteren. En het ergste is: we weten het allemaal.

We hebben allemaal wel eens verhalen gehoord of meegemaakt van mensen die bijvoorbeeld „waspoeder” hebben gezegd, en dan zie je, het volgende dat ze op Facebook zien is een advertentie voor waspoeder. Volledig willekeurige zinnen die vervolgens op een of andere nieuwsfeed verschijnen, zijn geen toeval. Het is ook allemaal met elkaar verbonden: Instagram, Whatsapp, Snapchat, ze vallen allemaal op de een of andere manier onder de paraplu van Facebook. Dus waarom mag dat gebeuren? Waarom staan we dat toe?

Het antwoord daarop is dat de makers van Facebook weten dat ze ons in het nauw gedreven hebben als we contact willen houden met onze vrienden en familie. Persoonlijk denk ik dat het de angst is om iets te missen. (In feite is 'FOMO' nu een bedachte term voor precies zo'n gelegenheid).

Daar zie ik het meeste nieuws: wereldgebeurtenissen verschijnen daar sneller dan op televisie. Keer op keer heb ik mijn Facebook-accounts of gewoon de app verwijderd in een plotselinge golf van morele verontwaardiging (en dat is wat me ertoe aanzet dit nu te schrijven), om uiteindelijk, hoogstens twee weken later, met mijn staart tussen mijn benen terug te komen om weer een slaafs schaap te worden.

Waarom? Dat komt omdat Facebook in het bijzonder de manier waarop we met elkaar communiceren volledig heeft gemonopoliseerd. Als je van Facebook verdwijnt, mis je mogelijk belangrijke berichten van collega's of uitnodigingen voor feestjes en groepschats waar je bij betrokken moet zijn. Je wordt een alien. Je wordt een kluizenaar. Je wordt een paria.

Die kleine notificaties, die kleine rode cirkel met een cijfer erin, zijn ontworpen om de plezierstof dopamine vrij te maken en ons dat beetje aandachtsbevrediging te geven. De meldingen in kwestie hoeven niet eens gerelateerd te zijn aan reacties: soms zijn het gewoon herinneringen aan de verhalen van vrienden als Facebook denkt dat je te traag bent om je weer binnen te halen met die zoete zoete dopamine.

Sociale media hebben onze huidige sociale vaardigheden, onze percepties en onze normen volledig veranderd. We mogen alleen de beste versies van onszelf projecteren: gefilterde vakantiefoto's zodat we er jonger en mooier uitzien, filters die ervoor zorgen dat het lijkt alsof de dag zonniger was op de achtergrond, en onszelf taggen op verre oorden waardoor onze levensstijl eruitziet alsof we constant jetsetten. Kortom, we filteren het echte leven en doen alsof onze realiteit groter is dan ze is.

Dit zorgt er volgens mij op zijn beurt weer voor dat anderen zich ellendig voelen. Ik zal slechts kort ingaan op het duistere onderwerp cyberpesten en zelfmoorden onder tieners, maar ik voel me zo verdrietig en boos dat iedereen van de jongere generatie zich minder moet voelen dan hij is. Allemaal omdat ze zien dat hun leeftijdsgenoten relaties en vakanties hebben en het gevoel hebben dat ze zichzelf en hun eigen situaties moeten vergelijken met valse projecties.

Ik probeer niet met mensen die Facebook gebruiken om te zeggen waar ze zijn of foto's van na de vakantie: delen is het hele punt en ik geef toe dat ik het zelf doe, dus ik zou hypocriet zijn, maar het punt is dat we altijd alleen het beste van onszelf projecteren. Niemand wil de anekdote zien dat we al uren in de file staan, dat de kat ziek is geworden op het tapijt, dat we onze portemonnee zijn kwijtgeraakt en dat onze kleren gekrompen zijn tijdens de was.

Het is gewoon niet interessant of cool genoeg. Feestdagen en leuke tijden maken slechts ongeveer vijf procent uit van het dagelijks leven van de gemiddelde persoon, maar degenen onder ons die het zich niet kunnen veroorloven om weg te komen, of zich sociaal ongemakkelijk voelen, voelen zich slechter in hun vel.

Ik zei in het begin dat sociale media onze manier van bewegen voor altijd hebben veranderd. Het effect op ons lichaam is dat onze houding verslechtert. Op onze telefoons, onderuitgezakt zodat onze longen niet volledig uitzetten als we ademen; hoofd naar voren gekanteld, wat allemaal invloed heeft op onze nekspieren.

Het menselijk hoofd weegt ongeveer hetzelfde als een kleine bowlingbal en wordt verondersteld te worden ondersteund door onze nek en schouders. Artsen hebben de term 'nerdnek' bedacht voor deze voorwaartse hoofdhouding. Onze handen verkrampen omdat onze kleine vingers onhandig scheef staan om onze telefoons op hun plaats te houden terwijl we door alledaags schuim scrollen.

Het ergste is de ironie van de naam „sociale” media. We hebben nog nooit in een tijd geleefd die zo asociaal was. Elke kantine, school, pub, restaurant, huiskamer zit vol mensen met gebogen hoofden die op hun telefoon scrollen en kijken naar wat er in het leven van anderen gebeurt terwijl ze met hen zouden kunnen praten.

Het probleem is dat je op je telefoon iets kunt bewerken dat je zegt om slimmer te klinken dan wat je bent. Je kunt een antwoord voor een bepaalde tijd bedenken, maar je kunt niet bewerken wat je zegt in een persoonlijk gesprek.

Zelfs op Facebook zelf durven we niet te reageren op reacties omdat we weten dat al onze vrienden en familie zullen zien wat we hebben geplaatst. Onszelf nog verder filteren. Niemand durft het oneens te zijn of iets negatiefs te posten uit angst voor hoe ze door vreemden zullen worden gezien. De volgende generatie is sociaal verlamd, dus wat kunnen we eraan doen?

Sociale media worden niet geboycot, dat kan nu gewoon niet gebeuren. Om redenen die in het begin zijn genoemd, is het nu te belangrijk voor veel mensen, en de jongere generatie zal schoppen en schreeuwen omdat het gewoon te verslavend is. Het is ook de snelste en gemakkelijkste manier om producten en bedrijven op de markt te brengen en te adverteren.

Tot slot kunnen we altijd bellen of sms'en als we met iemand willen praten. Whatsapp is misschien datamijn, en ze luisteren ongetwijfeld naar gesprekken via de microfoon, maar je kunt altijd proberen om een digitale bloedzuiger die al te veel over je weet, geen eten te geven.

Schakel zoveel mogelijk machtigingen voor sociale media op je telefoon uit en probeer je tijd te beperken tot 10 minuten per dag. Tip: als je dingen begint te zien die je al hebt gezien op het scherm, stop dan met scrollen en stop je telefoon terug in je zak.

Kijk omhoog naar de mensen om je heen: je familie in de woonkamer, de mensen in de bus, je vrienden op school, collega's op het werk in de kantine. Zeg hallo. Ik garandeer je dat je meer zult leren en een interessantere tijd zult hebben dan naar kattengifs te kijken.