Opzettelijk nostalgie verkennen: de voor- en nadelen

Ik begon nostalgie als een voorwaarde te beschouwen toen ik de YouTube-video van Nathaniel Drew tegenkwam, I Quit Social Media For 30 Days: My Journey in Time Travel.

Tijdens de hele video legde Nathaniel uit dat hij een pauze had genomen op sociale media omdat hij vond dat het voortdurend scrollen en controleren van informatie verslavend en niet-productief werd. Hij ging op wat hij een „informatiedieet” noemt, om terug te keren naar een zelf uit het verleden dat nog niet door het internet was verzwolgen.

Daarbij besefte hij dat hij - zonder de voortdurende afleiding van sociale media - gedwongen werd om aspecten van zichzelf onder ogen te zien waar hij al lang niet meer over had nagedacht.

Tijdens zijn internetpauze erkende hij dat hij werd getroffen door golven van heimwee naar vervlogen werelden die niet meer bestaan. In de video besluit Nathaniel zijn nostalgie te cultiveren door een omgeving te creëren die hem bekend was toen hij jonger was: een wereld zonder sociale media.

Hij reactiveert daarom versies van zichzelf die zijn vergeten of terzijde zijn geschoven. Een jongere Nathanial zou bijvoorbeeld niet te maken hebben gehad met de druk om op een bepaalde manier naar zijn posts op sociale media te kijken. Door doelbewust zijn heimwee op te roepen naar een tijd waarin het krijgen van likes geen prioriteit was, is hij in staat om door sociale media aangemoedigde uiterlijke verwachtingen te overwinnen.

Hij stelt dat door in wezen terug te gaan in de tijd en zijn sociale mediakanalen uit te schakelen, zijn zelfbeeld verbeterde. Ik geloof dat dit een demonstratie is van hoe het herinneren van je vroegere zelf een positieve ervaring kan zijn voor de opbouw van je huidige zelf.

Op dezelfde manier besloot mede-YouTuber Johnny Harris ook om nostalgie te onderzoeken in zijn video, THE NOSTALGIA THEORY.

Hij stelt zichzelf opzettelijk bloot aan oude geuren, texturen, foto's en dagboeken om te zien wat dat met zijn hersenen en met zijn huidige zelf doet.

Hij ontwikkelde zijn eigen theorie: als herinneringen aan oude gebeurtenissen vervagen, zullen nieuwe gebeurtenissen helpen om een nieuw verhaal te construeren over wie we denken dat we zijn en hoe we over onszelf denken.

Dit gebeurt in een lus. Oude herinneringen worden opgeborgen, en nieuwe herinneringen vervangen de oude om een nieuwere versie van jezelf op te bouwen. In dit geval gaat nostalgie over het ophalen van oude herinneringen om een rijker, completer beeld te krijgen van wie je nu bent.

Onderzoekers zeggen dat nostalgie de hersenen daadwerkelijk kan veranderen: neuropsycholoog Dr. Sanam Hafeez zegt dat wanneer we een zinvolle herinnering tegenkomen, bepaalde neuronen in de hersenen vuren die toezicht houden op de emotionele verwerking.

Er ontstaat een soort neurale verbinding tussen ons emotionele netwerk en ons geheugen, waardoor positieve gevoelens ontstaan. Johnny Harris bespreekt dergelijke onderzoeken en hoe nostalgie een genezende verbetering heeft op psychische problemen, zoals eenzaamheid.

Hij stelt dat nostalgie als een medicijn is: het kan ons genezen, maar we moeten oppassen dat we er geen misbruik van maken.

In dit artikel wil ik ook opzettelijk nostalgie onderzoeken vanuit historisch, politiek en persoonlijk oogpunt. Ik hoop hiermee te kunnen inschatten hoe we kunnen omgaan met de ups en downs van nostalgie om ons huidige zelf te verrijken.

Nostalgie is een manier om de geschiedenis te herontdekken en het heden opnieuw uit te vinden

Historisch gezien werd nostalgie niet alleen gebruikt om een zekere strijd met het heden te overwinnen, maar ook om de sociale, humanistische en zelfs artistieke problemen ervan te verbeteren. Dit werd vaak gedreven door een verlangen naar een „gouden eeuw”, zoals bijvoorbeeld het geval was met de Renaissance in Europa.

Door de herontdekking van het klassieke Griekse en Latijnse denken kunnen we de Renaissance beschouwen als een soort verlangen naar de klassieke oudheid. Dit historische fenomeen kan worden gebruikt om aan te tonen hoe nostalgie eigenlijk een positief en productief gevoel kan zijn.

Nostalgie had invloed op de creativiteit en innovatie van veel kunstenaars, politici en filosofen uit de Renaissance, zoals Leonardo da Vinci en Machiavelli, die hunkerden naar een verleden dat niet langer haalbaar was.

Dit maakte een volledige hervorming van de hedendaagse samenleving mogelijk op basis van vergeten noties uit het klassieke verleden.

Veel waarnemers zijn het erover eens dat de Renaissance in feite niet zozeer een periode van culturele vooruitgang was, maar werd aangespoord door een duidelijke heimwee naar de klassieke oudheid.

Het lijkt erop dat dit werd aangemoedigd door de wens om de huidige toestand te verbeteren door terug te kijken op een veel glorieuzer verleden.

Enigszins gerelateerd aan wat Nathaniel Drew in zijn YouTube-video betoogt, zouden we de Renaissance kunnen vergelijken met zijn experiment waarbij hij doelbewust nostalgie oproept om de huidige ervaringen te verrijken.

Als we aan de hand van de nostalgietheorie van Drew en Harris over zo'n belangrijke historische periode nadenken, dan kunnen we misschien hetzelfde concept toepassen op ons eigen leven — wat ons een constructieve manier geeft om met nostalgie om te gaan.

Nostalgie als instrument voor manipulatie en politieke propaganda

Desalniettemin heeft nostalgie, zoals Johnny Harris opmerkte, ook een duistere kant.

Nostalgie kan in moeilijke tijden worden gebruikt als een mechanisme om ermee om te gaan, maar het kan ook worden uitgebuit en gebruikt als manipulatiemiddel, bijvoorbeeld in de politiek. Politici, zoals Donald Trump, hebben het mogelijk gemaakt om nostalgie als wapen te gebruiken om steun te mobiliseren door middel van slogans zoals „Make America Great Again”. Dit is gebaseerd op een vervormde (of zelfs onware) herinnering aan het verleden.

Politiek gezien wordt nostalgie vaak gebruikt om de mening te manipuleren van veel mensen die misschien worstelen met sociale verandering, door hen een beeld te geven van een geïdealiseerd verleden om aan vast te houden.

Het is onnodig om te zeggen dat dit ongelooflijk schadelijk kan zijn — zowel vanuit micro- als macro-oogpunt. Ik denk dat het een ongezonde opvatting in stand houdt dat vasthouden aan, en uiteindelijk vastzitten in het verleden, oké is.

Dit voorkomt dat een individu (of welke samenleving dan ook) verder gaat, waardoor iedereen de kans op vooruitgang wordt ontzegd.

Dit gaat terug op wat Johnny Harris zegt als hij nostalgie vergelijkt met medicijnen: te veel van het goede kan inderdaad schadelijk zijn als het wordt misbruikt.

Mijn eigen poging om doelbewust nostalgie op te roepen

Persoonlijk is nostalgie voor mij een synoniem van heimwee.

Als immigrant die ver van mijn land woont, heb ik vaak last van een beklemmende melancholie. Dit kan soms een echte fysieke reactie zijn op het oproepen van oude herinneringen: ik voel mijn borst strakker worden als ik aan huis denk, een zachte klap op mijn buik als ik denk aan een plek of persoon die op dit moment onbereikbaar is.

Nostalgie is echt bitterzoet en tegenstrijdig. Johnny Harris verwoordde het op een manier die echt bij me aansloeg:

Het is alsof ik om iets rouw, maar het ook vier.

Voor het doel van dit artikel wilde ik ook oefenen met het opzettelijk oproepen van nostalgie.

Maar ik realiseerde me al snel dat het gevaar voor iedereen bij het omgaan met nostalgie is om vast te zitten in het verleden en te vergeten in het heden te leven. Als ik bijvoorbeeld thuis ben met mijn familie, voel ik me soms van tevoren nostalgisch. Ik denk eraan wanneer ik moet vertrekken en hoe erg overstuur ik me zal voelen. Het heden is in wezen al het verleden.

Dit is helemaal niet gezond en heeft me doen inzien hoe belangrijk het is om te oefenen met onze nostalgische gevoelens.

Het is zelfs nog belangrijker om na te gaan hoe we allemaal omgaan met nostalgie in ons huidige klimaat, waarin we allemaal verdeeld zijn tussen voor- en na het Covid-leven. Ik voel me bijvoorbeeld nostalgisch als ik denk aan hoe het leven was vóór Covid en ik weet dat velen dezelfde wens hebben om terug te gaan.

Volgens de natuurwet zal niets ooit precies hetzelfde zijn, dus kunnen we net zo goed leren hoe we ons moeten aanpassen; terwijl we tegelijkertijd onze collectieve nostalgie moeten gebruiken om het heden te verbeteren en er het beste van te maken.

Daarom besloot ik het advies van Harris en Drew op te volgen om opzettelijk nostalgie op te roepen om mijn huidige ervaringen te verrijken in plaats van te belemmeren.

Zoals we hebben vastgesteld, kunnen versleten herinneringen weliswaar een geïdealiseerd beeld van het verleden zijn, maar het doelbewust terughalen van deze herinneringen kan een grote invloed hebben op onze huidige ervaring.

Hier zijn enkele voorbeelden van hoe je op een positieve en productieve manier met nostalgie kunt omgaan:

1. Om je creativiteit te vergroten

Gebruik nostalgie door mijn heimwee een inspiratiebron te laten zijn om kunst te maken die een eerbetoon is aan mijn afkomst. Het afgelopen jaar heb ik mijn nostalgie gebruikt als een kans om theatrale inhoud te creëren op basis van mijn thuisland.

2. Om de mensen om je heen te waarderen

Gebruik nostalgie als een stimulans om de mensen om me heen die mijn verleden hebben gemaakt echt te waarderen en mijn heden zo memorabel blijven maken. Telkens als ik me melancholisch voelde, nam ik contact op met mijn dierbaren om samen meer onvergetelijke herinneringen te maken.

3. Om jezelf te motiveren

Gebruik het om me te motiveren om harder te werken in het heden, zodat ik de herinneringen die me nostalgisch maken kan overtreffen en het heden nog beter kan maken. Niet door te proberen het verleden na te bootsen, maar door te proberen de lessen ervan te gebruiken om het heden te verbeteren.

Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal op zoek zijn naar een versie van het verleden die niet meer bestaat, net zoals de mensen uit de Renaissance dat deden met de klassieke oudheid.

Het is niet meer dan normaal om naar vervlogen tijden te verlangen, maar we moeten ons realiseren dat er altijd het risico bestaat dat het verleden wordt geromantiseerd, zoals bij recente politieke gebeurtenissen.

Door dit experiment ben ik tot het besef gekomen dat we dit soms negatieve gevoel kunnen gebruiken en het kunnen omdraaien om beter van het heden te genieten.

Over het algemeen moeten we de manier waarop we nostalgie benaderen veranderen, omdat het ons in staat stelt onze ervaringen uit het verleden met terugwerkende kracht te herzien. Dit kan zeer lonend zijn voor de opbouw van ons huidige zelf.

Nostalgie kan de sleutel zijn tot een meer bevredigende menselijke ervaring als we onze perceptie ervan zouden veranderen: we moeten stoppen er bang voor te zijn en het in plaats daarvan verwelkomen.