Codependentie: de nasleep van een gebroken jeugd

„Heb je er ooit over nagedacht dat je misschien codependent bent? ”

Het was een vraag waar ik zeker nog niet klaar voor was, maar ik veronderstel dat ik hem had moeten verwachten. Ik betaal tenslotte mijn therapeut om me dit soort vragen te stellen — om dieper in mijn beschadigde psyche te duiken.

Ik had het woord al eerder gehoord en ik had een idee van wat het betekende, maar ik kon zeker niet codependent zijn... toch?

Ik heb mezelf nooit gezien als iemand die op anderen vertrouwde, als iemand die wanhopig anderen moest helpen om zich goed in mijn vel te voelen. Ik beschouwde codependency als een zwakte.

Ironisch genoeg is dat toevallig een van de belangrijkste tekenen van een codependent persoon.

The Recovery Village is een gerenommeerde revalidatiecentrum dat verslaafden helpt bij het bestrijden van verslaving en het gezin bij het proces begeleidt. Ze definiëren wederzijdse afhankelijkheid als „een ongezonde of obsessieve afhankelijkheid van een andere persoon, of de bereidheid om iemands wensen en behoeften op te offeren om een ander te behagen om zich geliefd of gevalideerd te voelen”.

Vaak beginnen codependente relaties met gezinnen waar stress of disfunctie het gezin vergiftigt. Bijvoorbeeld een moeder met een verslavingsstoornis of een vader die zijn partner en kinderen jarenlang trauma heeft toegebracht.

Ik maakte deel uit van een van die families.

Nadat mijn ouders gescheiden waren, bracht ik een week door bij mijn moeder en daarna een week bij mijn vader. Toen kwam ik er echt achter wie hij was, want mijn moeder was er niet langer om zijn slechte gewoontes te verdoezelen.

Ik zag mijn vader bijna elke avond zichzelf verdrinken in alcohol. Ik zag hem geld wegblazen zodat hij kon gokken en dan elke maand een nieuwe vrouw vond om mee samen te wonen, want we konden nergens anders heen. Deze vrouwen vonden me nooit echt aardig, en ze maakten duidelijk wanneer ze me in mijn kamer zouden opsluiten zonder te eten.

Ik heb 12 jaar naar hem gekeken en soms zelfs verdedigd, zelfs als ik wist dat hij het mis had. Ik heb 12 jaar van mijn leven naar al zijn slechte gewoonten gekeken en geleerd.

Dit is hoe codependency begint, door andere familieleden die ongezond gedrag vertonen te bekijken en te imiteren.

Volgens een artikel gepubliceerd door het Amerikaanse leger vertoont meer dan 90% van de Amerikaanse bevolking codependent gedrag, en uit een onderzoek van Crester en Lobardo (1999) bleek dat bijna de helft van de ondervraagde studenten middelmatige of hoge codependente kenmerken vertoonde.

En ik durf te wedden dat 90% van de Amerikaanse bevolking geen idee heeft wat codependency werkelijk betekent.

Een van de grootste misvattingen over codependency is dat het alleen voorkomt in relaties waar alcoholisme of drugsmisbruik een rol speelt, terwijl codependency in werkelijkheid het gevolg kan zijn van verschillende dingen.

Mensen kunnen afhankelijk zijn van drugs, alcohol, seks en zelfs voedsel.

Toen ik bijvoorbeeld een kind was en mijn vader nog steeds betrokken was bij mijn leven, was hij een gezondheidsleraar. Elke dag plande hij zijn maaltijden en hij at geen snoep of vet voedsel tenzij het zaterdag was — dat waren zijn spiekdagen. Hij werd elke ochtend om 5.30 uur wakker en ging sporten... en later op de middag weer.

Op een dag kocht mijn moeder GoGurt's voor me en ik herinner me nog goed dat mijn vader zei: „Waarom zou je die voor haar kopen? Als ze die eet, wordt ze dik.”

Toen werd ik medeafhankelijk van voedsel. Ik probeerde constant een leegte op te vullen die ik in me had. Het voelde bijna alsof ik afhankelijk werd van eten, gewoon om iets te bewijzen. Nee, je kunt me niet tegenhouden. Kijk hoe ik dit allemaal eet en niet dik word, papa!

Toen mijn vader in 2013 zijn ouderlijke rechten opgaf, besefte ik dat ik hem niet kon veranderen, hoe hard ik ook mijn best deed. De pijn die ik daardoor droeg, volgde me tot in mijn tienerjaren en volwassen jaren.

Toen begon mijn andere codependente relatie. Mijn wederzijdse afhankelijkheid van gebroken mensen.

Ik vond mensen die gerepareerd moesten worden en ik deed het goed toen ik probeerde hun stukken weer in elkaar te zetten. Al die tijd negeerde ik volledig hoe kapot ik was en de dingen aan mezelf die ik moest oplossen.

Ik ging uit met jongens die niet echt van me hielden, en ik klampte me vast aan vrienden die mijn slechte gedrag steunden - hetzelfde gedrag dat mijn vader altijd vertoonde.

Ik voelde een elektrische stroom door mijn lichaam gaan toen ik goedkeuring en bevestiging kreeg van anderen en ik had het gevoel dat ik aan het zinken was toen ik die niet kreeg.

Als iemand iets zei, waar ik het niet mee eens was, werd ik defensief en nam ik hun woorden in me op totdat dat de enige gedachten waren die ik in mijn hoofd had. Ik speelde het steeds opnieuw af tot ik voelde dat ik niet langer voldoende was in het hoofd van die persoon.

Door iemand „nee” te zeggen, kreeg ik het gevoel dat ze me niet langer aardig zouden vinden - en de enige manier waarop ik wist hoe ik ervoor kon zorgen dat mensen me aardig zouden vinden, was door in te slikken wie ik werkelijk was en iedereen tevreden te stellen die mijn hulp nodig had.

Dit zijn allemaal symptomen van codependency volgens Psych Central. Enkele andere symptomen zijn een laag zelfbeeld, slechte grenzen, zorg, controle, obsessies en ontkenning.

Het heeft lang geduurd voordat ik eindelijk in het reine kwam met het feit dat ik een codependent persoon ben. Het kostte me nog meer tijd om te erkennen dat er giftige eigenschappen aan mezelf zijn die ik ook moet veranderen en die niet iedereen om me heen moet herstellen.

Als wederzijdse afhankelijkheid niet goed wordt behandeld, kan dit leiden tot zeer ongezonde relaties. Wat er op zijn beurt weer voor zal zorgen dat de meedogenloze cyclus zich voortzet.

Het is geen makkelijke cyclus om te doorbreken. Ik weet het, want ik probeer het nog steeds kapot te maken. Maar het kan worden gedaan.

Mijn therapeut raadde me aan een boek te lezen met de titel Codependent No More: How to Stop Controlling Others and Start Caring for Yourself van Melody Beattie. Ik aarzelde eerst en wist niet zeker of ik klaar was om al het trauma te ontdekken dat ik stevig had verpakt in een doos in mijn achterhoofd. Toen ik het las, ontdekte ik echter zoveel dingen over mezelf die me uiteindelijk zonder twijfel meer zelfbewust hebben gemaakt van mijn codependente eigenschappen.

Als jij of iemand die je kent codependente neigingen heeft, wees dan geduldig en vriendelijk. Onthoud dat dit het resultaat is van jaren van trauma en patronen die zijn ingebakken in wie ze zijn.

Ik denk dat velen van ons dat doormaken en zich niet eens realiseren.

Het is geen zwakte; je bent sterker dan de afhankelijkheid waar je je hele leven op hebt vertrouwd. Laat de angst voor verandering je er niet van weerhouden om de cyclus te doorbreken. Duw er doorheen. Volhard.

Je bent de enige op wie je kunt vertrouwen. Onthoud dat altijd.