10 meest effectieve feministische films: de voordelen van het vermijden van de mannelijke blik

De mannelijke blik is in de bioscoop een manier om vrouwen te bekijken en af te beelden als seksuele objecten vanuit het standpunt van een cisgender-heteroseksuele man.

Films die proberen de mannelijke blik te elimineren en hun project behandelen alsof het bedoeld is om de verhaallijn te versterken en te volgen, zijn veel effectiever in het vertellen van verhalen dan films waarin de mannelijke blik wordt gebruikt.

Hier is een lijst met films die effectief vermijden de mannelijke blik te gebruiken om hun verhaal te vertellen.

1. Carrie (1976)

Als horrorfilm denk ik niet dat Stephen King had verwacht dat hij uiteindelijk een film zou maken die belangrijk zou worden voor feministen en vrouwen overal ter wereld.

Hoewel de feministische boodschap meer gericht is op het feit dat het publiek erop kan vertrouwen dat Carrie uiteindelijk wraak neemt op al haar klasgenoten en pestkoppen, was het meest effectieve wat King en de filmploeg deden, Carrie niet als een overdreven seksueel wezen behandelden.

Carrie zit op de middelbare school en een deel van het verhaal gaat over haar menstruatie op een lastig moment onder de douche in de sportschool, wat meer aantoont dat ze de ontberingen van het vrouw-zijn heeft doorgemaakt.

Haar moeder, die de meest mannelijke figuur was die ze in haar leven had, beschouwde haar echter als een te seksueel wezen, ondanks dat ze alleen ongesteld werd, wat een normaal onderdeel is van het vrouwzijn.

Carrie's onderdrukking van haar vrouwelijke kant leidde ertoe dat ze mannelijker werd en haar ware zelf negeerde. Maar als er op het schoolbal bloed van het varken over haar heen wordt gedumpt, omarmt ze het (en haar vrouwelijkheid) om haar kracht volledig te ontketenen en dat aan de rest van de wereld te laten zien.

De meeste filmliefhebbers weten dat horror over het algemeen een vrouwonvriendelijk en vrouwenonderdrukkend genre is, maar dit verhaal past daar niet bij. Natuurlijk, Carrie wordt niet seksueel bevrijd, maar symbolisch gezien wel.

Al die tijd wordt Carrie niet geseksualiseerd op het scherm. Ze wordt getoond als een bescheiden vrouw en zelfs als ze uithaalt, richten het verhaal en de camera's zich meer op haar macht dan op haar seksuele vrouwelijkheid.

Hierdoor kan het verhaal zich in een normaal en nuttig tempo blijven ontwikkelen om de nog steeds feministische boodschap weer te geven dat vrouwen van nature sterke wezens zijn als we die maar leren omarmen.

2. Buitenaards wezen (1979)

Hoewel Alien geen openlijk feministische film is, dragen de symboliek en cameratechnieken ervan bij aan een unieke kijk op de mannelijke blik.

Een van de meest memorabele scènes is wanneer de alien probeert uit het lichaam van een van de mannelijke wetenschappers te komen. Deze bloederige afbeelding is een vorm van ongewenste penetratie en staat symbool voor een man die seksueel wordt misbruikt.

Door een mannelijk personage te dwingen iets te ondergaan dat lijkt op een bevalling, werd de weegschaal omgedraaid en werden de vrouwelijke wetenschappers, met name Sigourney Weaver's personage Ellen Ripley, gedwongen om een meer mannelijke rol in de film op zich te nemen zonder de mannelijke blik te hinderen.

Tijdens en direct na deze scène reageren de mannen erg emotioneel, terwijl Ripley de kalme en nuchtere was. In werkelijkheid worden de mannen emotioneel als ze doorstaan wat een meerderheid van de vrouwen tijdens hun leven heeft doorstaan en dat toont alleen maar aan hoe sterk en bekwaam vrouwen zijn in deze film.

De camerahoeken, waarbij mannen van net onder hen en vrouwen van net boven hen worden gefilmd, herkennen een machtsdynamiek die, in combinatie met de eerdere symboliek, volledig wordt ontkend en vervolgens bijna ironisch wordt gebruikt.

De vrouwen in deze film zijn ook degenen die de verhaallijn vooruit helpen en werken aan een oplossing voor het buitenaardse probleem, terwijl de mannen worden ingehaald door de alien en daardoor bang worden.

3. Onwetend (1995)

Ondanks dat het lijkt op een komische film uit de jaren 90, is Clueless een van de meest populaire en impactvolle feministische films op deze lijst. Komedie is een ander genre waarin vrouwen meestal niet gedijen en meestal worden gebruikt als komische opluchting, maar de personages in deze film lijken vrij te zijn van seksualisering door de camera.

De seksualiteit van de personages wordt in deze film echter ook niet volledig genegeerd. Cher en haar vrienden omarmen dat aspect van hun leven, maar de filmmakers treuzelen niet en concentreren zich daar niet op voor het plezier van de kijkers.

Over het algemeen gaat de film over vrouwen die kunnen opkomen voor waar ze in geloven en de mensen worden die ze echt willen zijn, waarbij al hun keuzes door hen worden gemaakt.

In deze film doen ze hetzelfde met ras, waarbij ze Cher's beste vriendin een personage laten zijn zonder de behoefte te voelen om te profiteren van het feit dat ze zwart is of haar als symbolisch personage te gebruiken.

De makers van Clueless begrepen wat er moest gebeuren en zorgden ervoor dat kijkers wisten hoe ze trouw konden blijven aan zichzelf zonder de behoefte te voelen om zich aan de mannelijke blik te houden, wat het hele punt teniet zou hebben gedaan.

4. Fargo (1996)

Een van de hoofdpersonen is sheriff Marge Gunderson, die bedreven is in het oplossen van misdaden in het kleine stadje Brainerd, Minnesota. Haar werk kan mannelijk overkomen, haar gedrag in combinatie met het feit dat ze zwanger is, maakt haar ofwel te mannelijk ofwel te vrouwelijk.

Ze is in wezen de 'elite' van de vrouw in deze film sinds ze een kind baart, maar ze is ook de hoogste in een door mannen gedomineerd beroep. Sheriff Gunderson balanceert de rollen van hypermannelijk en hypervrouwelijk zijn zonder al te sterk naar de een of andere kant te leunen.

De vrouwelijke agenda van deze film komt ook tot uiting in de absolute absurditeit van de mannelijke personages. Ze laten de overdreven mannelijke kant zien doordat de meeste mannelijke personages meer als volgeling optreden dan als leider of individu.

De meerderheid van de mannen in deze film gedroeg zich lang niet zo nuchter of intelligent als de vrouwen, waardoor de vrouwenrollen belangrijker leken voor het vervolg van de plot als geheel.

Aangezien de leiders van het koppel in de film criminelen zijn en zelfs gepakt worden door sheriff Gunderson, wordt ze in wezen beschouwd als het 'alfamannetje', maar is ze ook het 'alfamannetje' omdat ze 7 maanden zwanger is.

De film spreekt mensen als feministen misschien niet aan omdat er niet veel vrouwelijke rollen zijn, maar het speelt eigenlijk alleen in op het feit dat de mannelijke blik gedurende de hele film afwezig is.

Door de vrouwen voor te stellen als mensen die essentieel zijn voor de plot zonder al te veel aandacht te besteden aan hun seksualiteit, wordt de plot met succes voortgezet en wordt de boodschap van de film effectief overgebracht.

5. Buig het zoals Beckham (2002)

Bend It Like Beckham speelt zich af rond een jonge vrouw, Jesminder Bhamra, die ervan droomt om te voetballen en de beroemde speler David Beckham bewondert. Bend It Like Beckham was een van de eerste films die mij als vrouw inspireerde toen ik klein was.

Net als andere mainstream feministische films roept het vragen op over ongelijkheden tussen mannen en vrouwen in de sport. Jesminder kleedt zich erg atletisch en is ongelooflijk in de sport waar ze van houdt, dingen aan haar karakter die als mannelijk kunnen worden opgevat.

Maar ze heeft niet alleen te maken met de problemen om een vrouw te zijn die de sport beoefent, maar ook met de worstelingen om een Punjabi-Indiaas meisje te zijn wiens familie haar dromen niet ondersteunt.

Ze moet zichzelf bewijzen tegenover haar familie en leeftijdsgenoten en uiteindelijk laat ze het publiek zien waartoe een toegewijde jonge vrouw in staat is.

Het zou vooral verontrustend zijn geweest als deze film de mannelijke blik had gebruikt, aangezien Jesminder een middelbare scholier is, dus het doel van de film is om vrouwen te inspireren om verder te streven dan wat van ons wordt verwacht.

6. Kill Bill: Vol. 1 (2003)

Quentin Tarantino is geen feministe, en deze film en het vervolg moeten mensen ook niet laten denken dat hij dat wel is. Hij is berucht omdat hij hypermannelijke personages heeft gecreëerd en dat alleen maar accentueert met zijn verhalen, en omdat hij zijn vrouwelijke sterren fysiek mishandelt.

Deze specifieke film geeft echter aanleiding tot het idee dat vrouwen sterk zijn en dezelfde (zo niet sterkere) overlevingsinstincten hebben als mannen. Het kwam zelden voor dat hij een vrouwelijk personage (Beatrix „The Bride” Kiddo) zoveel kenmerken gaf die als mannelijk werden beschouwd, en nog zeldzamer dat de mannelijke personages aanzienlijk zwakker werden weergegeven dan een vrouw.

De bruid staat zelfs bekend als gedreven, intelligent, onvoorspelbaar, verontrust en gewelddadig. Omdat ze zich 'emotioneel' gedraagt in haar reactie op de gebeurtenissen in de film, is Beatrix wat mannen als een typische vrouw zouden beschouwen. Haar gewelddadige en berekende acties dragen echter ook bij aan een mannelijkere persoonlijkheid in een sterk vrouwelijk karakter.

Lucy Liu speelt ook de hoofdrol in deze film en wordt voorgesteld als een andere bekwame en gewelddadige vrouw, wat zich verder leent voor het idee dat vrouwen, vooral als ze worden geprovoceerd, zelfs sterker zijn dan mannen.

Door een stap terug te doen en vrouwen zich gewoon te laten gedragen en reageren op een manier die al door mannen wordt geaccepteerd, ziet Kill Bill af van de mannelijke blik en laat hij stoere vrouwelijke personages zien.

7. Bevroren (2013)

Disney is berucht omdat hun films allemaal gaan over een vrouwelijk personage dat ware liefde vindt, dus toen deze film de tegenovergestelde kant opging en zich in plaats daarvan concentreerde op de ware liefde tussen de zussen Elsa en Anna, werden de dingen op hun kop gezet.

Zelfs in de tweede film wordt Elsa niet onder druk gezet om op zoek te gaan naar een echtgenoot en laten de filmmakers haar gewoon het krachtige vrouwelijke personage zijn dat ze bedoeld is.

Elsa blijft een machtige vrouw en heerser, en ze toont medeleven met haar familie en haar koninkrijk. Elke keer als een vrouw de baas is over een koninkrijk, word ik opgewonden omdat dat traditioneel een mannelijke rol is. In haar geval speelt haar 'emotionele' vrouwelijke kant eigenlijk in het voordeel van Arendale.

Anna's rol in de film richt zich gedeeltelijk op haar zoektocht naar liefde, maar meer op het doel om haar naïviteit te tonen. Hoewel ze niet de macht heeft die Elsa heeft, wordt ze nog steeds getoond als een grondleggend personage dat haar mensenvriendelijke vaardigheden gebruikt om hun koninkrijk beter te dienen.

Geen van beide personages wordt afgeschilderd als bestaand, uitsluitend om een mannelijke tegenhanger te vinden en in combinatie met de uitgebreide macht die Elsa heeft, probeert Frozen een onafhankelijk persoon te worden (een meer mannelijke eigenschap) en tegelijkertijd in staat te zijn contact te leggen met en te vertrouwen op andere mensen (een vrouwelijkere eigenschap).

De tweedeling van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen benadrukt, net als andere echte feministische films, dat vrouwen zoals Elsa kunnen bestaan en de beste zijn voor een machtspositie.

8. Ghostbusters (2016)

Dit zou meer impact hebben gehad als er in het origineel een volledig vrouwelijke hoofdcast was geweest, maar het maakte duidelijk dat de grappige helden net zo goed vrouwen hadden kunnen zijn.

Het was leuk om een geliefd concept te zien met personages die van geslacht veranderen, maar dat werd door sommige mensen niet erg goed ontvangen. Dat komt voort uit iets wat feministen al jaren proberen aan te pakken, namelijk dat vrouwen grappig kunnen zijn zonder als komische opluchting te worden gebruikt.

De personages waren allemaal heel unieke vrouwen, sommige waren onhandig en anderen voelden zich meer op hun gemak met hun seksualiteit. Hoe dan ook, de film duwde hun seksualiteit niet in ons gezicht en veranderde de originele Ghostbuster-uniformen niet zodat ze eruitzagen alsof ze uitsluitend bedoeld waren om door vrouwen te worden gedragen.

De schurk, Rowan North, staat ook symbool voor mannelijke rechten en hoewel hij boos is, is zijn intellect niet erkend, hebben de Ghostbusters allemaal hetzelfde meegemaakt en hebben nooit geprobeerd de slechterik te worden. Bovendien was het secretaressepersonage van Chris Hemsworth leuk om te zien als een herverbeelding van het stereotype van de vrouwelijke secretaresse.

Door in deze nieuwe versie van Ghostbuster doelbewust van geslacht te veranderen, krijgt het een betekenisvollere boodschap: vrouwen motiveren om elke droom na te jagen die ze maar willen, hard te blijven werken en te begrijpen hoe belangrijk het is om voor zichzelf op te komen.

9. Star Wars: De laatste Jedi (2017)

De Star Wars-franchise is berucht omdat er geen serieuze vrouwelijke personages zijn opgenomen. Zowel Padme als Leia, hoewel ze zelf ongelooflijk sterke en invloedrijke vrouwen waren, waren gefocust op het vasthouden aan de mannelijke blik. Rey is het tegenovergestelde.

Ze heeft een heel vergelijkbaar oorsprongsverhaal als Luke: als kind in de steek gelaten worden, van het land leven (hoewel Luke daar veel meer hulp bij had dan Rey), en zich realiserend dat ze de macht in zich hebben.

Het heeft lang geduurd voordat Star Wars de achterstand had ingehaald waar de rest van de wereld vrouwen presenteerde en ondersteunde, maar dat deden ze op een manier die ik enorm waardeer. Elke trilogie heeft in wezen hetzelfde verhaal verteld, alleen met verschillende personages, dus het was logisch om Rey een versie van Luke (haar mentor) te laten zijn zonder dat we ons gedwongen of geduwd voelden dat ze een vrouw is.

Phasma is zelfs de enige vrouwelijke stormtrooper die ooit is getoond en ze heeft meer autoriteit dan bijna iedereen aan de duistere kant.

Deze krachtige vrouwelijke personages worden benadrukt zonder geseksualiseerd te zijn, zoals Leia was in Return of the Jedi. Zelfs de terugkeer van Leia in deze film wordt gekenmerkt door haar intelligentie en strategie als leider van het verzet.

Deze film is de eerste film in de franchise die de mannelijke blik elimineert en in plaats daarvan gebruikmaakt van de sterke punten van elk lid van de cast, waardoor het verhaal veel soepeler verliep.

10. Mulan (2020)

Het originele verhaal was al feministisch, maar door het live-action te maken en de kracht en persoonlijkheid van Mulan op een serieuzere manier te benadrukken, werd het nog indrukwekkender.

Het verhaal gaat, zoals velen van ons weten, over Mulan die zich voordoet als een man zodat ze in de plaats van haar vader in het Chinese leger kan gaan. Hoewel het belangrijkste punt van het complot afkomstig is van een vrouw die haar familie probeert te redden, is het ook duidelijk dat Mulan niet is opgezet om te voldoen aan het strikte idee dat een vrouw een echtgenote moet zijn die leeft om haar man te dienen.

We hebben Mulan al vroeg in de film geïntroduceerd en verheffen Mulan tot de status van een machtige man wanneer wordt onthuld dat ze de kracht van Chi heeft, waarvan wordt aangenomen dat ze alleen door mannen wordt bezeten.

Mijn enige probleem met deze film was toen Mulan de enige andere machtige vrouw op het slagveld uitdaagt, Xian Lang, omdat Disney ons niet toestond om twee sterke vrouwen te zien verenigen en samen te werken in plaats van dat de een de ander verslaat.

De simpele aanwezigheid van een andere machtige vrouw die wil dat Mulan haar ware zelf onthult aan haar medestrijders is echter een groot verschil tussen deze film en de animatiefilm uit 1998.

In de hierboven afgebeelde scène is Mulan voor iedereen als vrouw naar voren gekomen en omarmt ze de macht die ze als mannelijke vrouw heeft, en uiteindelijk wordt haar gecrediteerd voor het redden van veel van de mannen van het Chinese leger.

In deze versie wordt Mulans liefdesleven een stuk minder benadrukt (hoewel het nog steeds aanwezig is), wat het idee versterkt dat een machtige vrouw niet noodzakelijk een man nodig heeft om zich aan het einde van de film compleet te voelen.

De negatieve effecten van de mannelijke blik

Hoewel het thema van een film duidelijk feministisch mag zijn, kan de manier waarop een film wordt opgenomen een net zo belangrijk verhaal vertellen. Een film die vrouwen stimuleert, kan volledig worden ontkend door de mannelijke blik te gebruiken om het personage (s) te seksualiseren en zo elke inspirerende boodschap aan kijkers te ondermijnen.

Een andere veelgemaakte fout die veel filmmakers maken wanneer ze proberen de mannelijke blik te vermijden, is dat ze hun hoofdpersonages te mannelijk maken, maar de films hierboven hebben allemaal een gulden middenweg gevonden tussen hun personages seksueel maar niet geseksualiseerd, en hen zich laten gedragen als normale en machtige vrouwen.

Door de mannelijke blik uit de cinema te halen, kunnen vrouwelijke personages meer van zichzelf zijn en anderen inspireren. Dit wordt steeds gebruikelijker in films, maar het moet als techniek helemaal worden afgeschaft.